دوره نوجوانی، دوره انتقال فرد از کودکی به بزرگسالی است. نوجوانی شامل تغییرات بزرگی در شکل ظاهری بدن و نحوه برقراری ارتباط فرد با محیط پیرامون او می باشد. بسیاری از تغییرات جسمی، جنسی، شناختی، اجتماعی و عاطفی که در این دوره رخ می دهد، می تواند برای فرزندان و خانواده های آن ها قابل پیش بینی باشند و حتی باعث بروز اضطراب شوند.

شناخت تغییرات و مراحل مختلف دوره نوجوانی می تواند بر رشد سالم فرد کمک کنند.

تحولات بدنی دوران نوجوانی

سه تغییر بدنی اصلی که در دوره نوجوانی رخ می دهد، که عبارتند از:

• رشد جنسی (نشانه اولیه بلوغ)
• خصوصیات جنسی اولیه (تغییر در اندام هایی که مستقیماً با تولید مثل در ارتباط هستند).
• خصوصیات جنسی ثانویه (علائم بدنی بلوغ جنسی که مستقیماً با اندام تولید مثل ارتباطی ندارند).

تحولات فکری دوران نوجوانی

سطح تفکر دوره نوجوانی از کودکان بالاتر است. کودکان فقط می توانند در مورد زمان حال خود فکر کنند. نوجوانان فراتر از این حد حرکت می کنند و می توانند افکار درست ار از نادرست تشخیص دهند. اما آن ها هنوز هم رفتارها و نگرش های خود مراقبتی را نشان می دهند.

تحولات اجتماعی و عاطفی دوران نوجوانی

نوجوانان نیز در این مدت از نظر اجتماعی و عاطفی در حال رشد هستند. مهمترین کار در دوران نوجوانی، جستجوی هویت است. در کنار جستجوی هویت، مبارزه برای مستقل شدن نیز به وجود می آید.

مراحل نوجوانی

آغازین (سنین ۱۰ تا ۱۳)

در این مرحله، کودکان اغلب با سرعت بیشتری شروع به رشد می کنند. آن ها همچنین متوجه تغییراتی در بدن خود از جمله رشد مو در زیر بغل و در نزدیکی دستگاه تناسلی و تغییرات جنسی (رشد پستان در دختران و بزرگ شدن بیضه در پسران) می شوند. این تغییرات معمولاً در دختران یک یا دو سال زودتر از پسران شروع می شوند و طبیعی است که برخی از تغییرات در ۸ سالگی دختران و ۹ سالگی پسران شروع شود. بسیاری از دختران ممکن است دوره های قاعدگی خود را در حدود ۱۲ سالگی شروع کنند. علاوه بر آن تغییرات در ساختار و ظاهر بدن می تواند باعث ایجاد حس کنجکاوی و حتی اضطراب در برخی از نوجوانان شود.

نوجوانان در مراحل اولیه دارای افکار نامشخص، سیاه و سفید هستند. در این مرحله ممکن است نوجوانان بیشتر تفکرات خودشان را روی خود معطوف کنند و تا حدودی خود محور شوند. این امر تا حدودی طبیعی است. نوجوانان در این مرحله اغلب در مورد ظاهر خود حساسیت به خرج می دهند و فکر می کنند توسط همسالان خود مورد قضاوت و یا تمسخر قرار می گیرند. نوجوانان افزایش نیاز به حفظ حریم خصوصی خود دارند. آن ها ممکن است سعی کنند از خانواده خود مستقل شوند و دنبال راه های برای استقلال از خانواده خود باشند. در این فرایند، اگر والدین آن ها محدودیت هایی را ایجاد کنند، ممکن است نوجوانان به شدت واکنش نشان دهند.

میانه (سنین ۱۴ تا ۱۷)

تغییرات جسمی

تغییرات جسمی ناشی از بلوغ در دوره نوجوانی نیز ادامه پیدا می کند. اکثر پسران رشد جنسی خود را آغاز کرده و تغییرات مربوط به بلوغ ادامه دارد. به عنوان مثال، ممکن است برخی از آن ها صدایشان تغییر کند باشند و یا آکنه روی صورت آن ها ایجاد شود. تغییرات جسمی ممکن است در دختران کامل تر شوند، و اکثر دختران دوره های منظم قاعدگی را داشته باشند.

روابط با جنس مخالف

در این سن بسیاری از نوجوانان به روابط عاشقانه و جنسی علاقه مند می شوند. آن ها ممکن است هویت جنسی خود را زیر سوال برده و آن را کشف کنند. در صورت عدم حمایت و پشتیبانی خانواده و والدین، تا حدودی کشف این روابط می تواند برای نوجوانان استرس زا باشد. یکی دیگر از روش های معمول برای کاوش در روابط جنسی در نوجوانان خود تحریکی و یا خودارضایی است.

تلاش برای استقلال

بسیاری از افراد در دوره نوجوانی در حالی که برای مستقل شدن خود تلاش می کنند با والدین خود درگیری های بیشتری دارند. آن ها ممکن است وقت کمتری را با خانواده و زمان بیشتری را با دوستان خود بگذرانند. نوجوانان از ظاهر خود شان بسیار نگران هستند و ممکن است فشار اطرافیان و همسالان آن ها در این سن به اوج خود برسد.

رشد مغز

مغز در این مرحله همچنان در حال تغییر است و بالغ می شود، اما هنوز هم تفاوت های زیادی در نحوه تفکر نوجوانان در این مرحله دیده می شود. لوبهای فرونتال در مغز افراد نقش مهمی در هماهنگی تصمیم گیری پیچیده، کنترل تکانه و تشخیص افکار درست و پیامد های آن دارند. لوبهای فرونتال تا زمانی که فرد به خوبی در ۲۰ سالگی نباشد، به طور کامل رشد نمی کنند. برای همین نوجوانان در این سنین بیشتر تفکر انتزاعی “فکرهای بزرگ” دارند، اما نمی توانند ازاین تفکرات خود استفاده کنند.

انتهایی (۱۸-۲۱سال و بعد از آن)

نوجوانان در مرحله آخر عموماً به رشد بدنی کامل و قد بالغ خود رسیده اند. آن ها معمولاً کنترل رفتاری بیشتری دارند و ممکن است بتوانند خطرات و آسیب ها را به دقت ارزیابی کنند. نوجوانان ممکن است در این مراحل، از نظر شخصیتی خود قوی تر باشند و می توانند ارزشهای خودشان را شناسایی کنند. آن ها ممکن است بیشتر روی آینده متمرکز شوند و تصمیمات خود را بر اساس آرزوها و آرمآن های خود پایه گذاری کنند. دوستی و روابط عاشقانه پایدارتر داشته باشند. آن ها از نظر عاطفی و جسمی از خانواده جدا می شوند.

رفتار والدین با نوجوانان

اگر والدین و نوجوانان سعی کنند تا همدیگر را درک کنند، خانه نباید به یک میدان جنگ تبدیل شود. کودکان و والدین غالباً در حال تغییر روابط خانوادگی در دوره نوجوانی هستند. اما والدین در این مدت هنوز به عنوان یک پشتیبان و حامی اصلی و مهم شناخته می شوند.

برخی راهکارها که والدین می توانند برای بهبود روابط با نوجوانان خود در نظر بگیرند، عبارتند از:

• از تحقیر فرزندان خود و خندیدن به سوالات ساده آن ها بپرهیزید.
• هنگامی که می خواهند صحبت کنند، به طورکامل به آن ها توجه کنید.
• با حفظ روابط مثبت و احترام آمیز بین خود و نوجوانان، سعی کنید آن ها از این دوره لذت ببرند.
• با آرامش به حرف های آن ها گوش کنید و روی شنیدن و درک دیدگاه فرزندان خود تمرکز کنید.
• همانطور که با یک غریبه صحبت می کنید با فرزندان خود حرف بزنید. صدای شما می تواند لحن گفتگو را تنظیم کند.
• فرزندان خود را تشویق کنید تا در تصمیم گیری های خانوادگی شرکت کنند و درمورد نگرانی های خانوادگی همراه شما باشند.
• حتی اگر همیشه رفتار آن ها را تأیید نکنید، احساسات فرزندانتان را درک کرده و آن ها را قضاوت نکنید. توجه داشته باشید پدر و مادر باید همیشه در دسترس فرزندان خود باشند. پس راه های ارتباطی خود را با فرزندان تان افزایش دهید.
• در مورد رفتارهای مخاطره آمیز (مانند فعالیت جنسی و استفاده از مواد مخدر) و پیامدهای آن ها با نوجوانان خود صحبت کنید.
• به استقلال و فردیت فرزند تان احترام بگذارید. همیشه به فرزندتان یادآوری کنید که هر کجای که لازم باشد به آن ها کمک خواهید کرد.

حامی فرزندان خود باشید

از فرزند خود حمایت کنید و مرزهای مشخص و معقولی را برای آن ها تعیین کنید و انتظارات واضح و معقول را در مورد فعالیت های مربوط به مدرسه، استفاده از رسانه ها و برخی رفتارها در نظر بگیرید. در همان زمان، به تدریج فرصت هایی را برای استقلال بیشتر به نوجوانان بدهید تا فرزندتان مسئولیت کار های خودشان را بر عهده بگیرد. نوجوانانی که با والدین خود تعادل و همکاری دارند کمتر به افسردگی و مصرف مواد مخدر دچار می شوند.

گفتگو و صحبت درباره موضوعات مهم و اولیه را خودتان شروع کنید. اطلاعات درست راجع به روابط سالم، جنس، رابطه جنسی را آموزش دهید. شروع این بحث ها در سنین نوجوانی به ایجاد یک چارچوب مناسب برای گفتگو های بعدی کمک خواهد کرد.

به کودک خود کمک کنید تا تغییرات بدن خودش را پیش بینی کند. در مورد دوران بلوغ نوجوانان آموزش لازم را کسب کنید و در مورد آن با فرزند خود صحبت کنید. به آن ها را مطمئن کنید که تغییرات بدنی و جنسی جزئی آن ها برای پیشرفت طبیعی و سالم بدن او لازم و ضروری است. در برخی موارد اجازه بدهید کودکان خودشان در مورد این تغییرات سؤالاتی بپرسند.

توقع والدین از نوجوانان

توقع والدین از نوجوانان عبارتند از:

• با پدر و مادر خود مودب باشید و احترام بگذارید.
• از نگاه کردن به والدین خود به عنوان دشمن خودداری کنید.
• احساسات خود را با والدین خود به اشتراک بگذارید تا آن ها بتوانند شما را بهتر درک کنند.
• با ذهن باز به حرف های والدین خود گوش دهید و سعی کنید موقعیت ها را از دیدگاه آن ها هم ببینید.
• انتقادات خود را نسبت به خانواده با مدرسه با پیشنهاد هایی برای پیشرفت های عملی تقویت کنید.

رشد اجتماعی در نوجوانی

برخی از موضوعات کلیدی که می تواند در رشد اجتماعی یک نوجوان تأثیر داشته باشند، عبارتند از:

اعتماد به نفس در نوجوانان

اعتماد به نفس همان احساسی است که فرد در مورد خودش دارد. ایجاد یک تصویر مثبت و اعتماد به نفس سالم برای موفقیت دوره نوجوانی بسیار مهم است.

برای افزایش اعتماد به نفس فرزند خود سعی کنید:

• هر روز به فرزند خود دلگرمی بدهید.
• به نوجوان خود اجازه دهید اشتباه کند.
• به فرزند خود یاد دهید چگونه درست تصمیم گیری کند.
• به انتقاد سازنده بپردازید و از انتقادهایی به شکل تمسخر یا توهین بپرهیزید.
• با ذکر تمام استعدادها و توانایی های به کودک خود یاد دهید که روی نقاط قوت خود تمرکز کند.
• به کارهایی که فرزند شما درست انجام می دهد اشاره کنید، فقط اشتباهات آن ها را گوشزد نکنید.
• از پاداش و جایزه دادن برای تقویت رفتار خوب استفاده کنید. تنبیه و مجازات می تواند یک نوجوان را بی ارزش و بی لیاقت جلوه دهد.

الگو پذیری از همسالان

با بزرگ شدن کودکان، آن ها سعی می کنند وقت خودشان را بیشتر با دوستان سپری کنند. در نتیجه، دوستان می توانند در تفکر و رفتار کودک شما تأثیر بگذارند. فشار همسالان می تواند تأثیر مثبت و حتی منفی داشته باشد. تاثیر منفی همسالان می تواند کودک شما را وادار به سیگار کشیدن، نوشیدن الکل، استفاده از مواد مخدر یا انجام رابطه جنسی ناایمن یا سایر رفتارهای پرخطر کند.

برای حداقل رساندن تأثیرات منفی فشار همسالان و به حداکثر رساندن اثرات مثبت بهتر است راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

• ارزش هایی را که برای شما و خانواده تان مهم است را در کودک خود تقویت کنید.
• توانایی ها و عزت نفس نوجوان خود را تقویت کنید تا تحت تأثیر دیگران قرار نگیرد.
• با فرزند خود رابطه صمیمی برقرار کرده و ارتباطات باز و صادقانه را تشویق کنید.
• کودکانی که با والدین خود روابط خوبی دارند، بیشتر در مورد تصمیمات یا مشکلات با آن ها مشورت می کنند.
• به کودک خود کمک کنید تا درک کند که فشار همسالان چیست. اگر کودک فشار همسالان را درک کند می تواند در برابر تأثیرات منفی همسالان خود مقاومت کند.

نوجوانان و سکس

صحبت با نوجوانتان برای کمک به او در ایجاد نگرش سالم نسبت به رابطه جنسی و یادگیری رفتارهای جنسی بسیار مهم است. بحث آزادانه در مورد رابطه جنسی با نوجوان نیز به شما این امکان را می دهد تا اطلاعات دقیقی را به آن ها ارائه دهید. وقتی در مورد رابطه جنسی با نوجوان خود صحبت می کنید، روی واقعیت ها تمرکز کنید.

سعی کنید در موارد زیر اطلاعات لازم را به فرزندان خود بدهید:

• تجاوز به عنف
• فشار همسالان
• بیماری های مقاربتی
• مقاربت جنسی و بارداری
• باروری و راه های پیشگیری از بارداری
• توضیح ساختاری و تولید مثل در مردان و زنان
• انواع رفتارهای جنسی، از جمله رابطه جنسی دهانی و خودارضایی
• جنبه های جسمی و عاطفی رابطه جنسی، از جمله تفاوت بین زن و مرد
• گرایش جنسی از جمله دگر جنس گرایی، هم جنس گرایی و دوجنس گرایی
• نحوه انتخاب لباس و روش های تحریک کننده مانند خال کوبی و آرایش های نامناسب

مصرف دخانیات، مواد مخدر و الکل در نوجوانان

سوء مصرف مواد مخدر یک مشکل جدی است که می تواند به پیامدهای جدی، حتی کشنده منجر شود. تحقیقات نشان می دهد که تقریباً ۲۵ درصد از نوجوانان (سنین ۱۲ تا ۱۷ سال) از مواد مخدر استفاده می کنند. ۱۶ تا ۱۸ سالگی اوج سن برای نوشیدن الکل و سوء مصرف مواد است. اگر والدین در دوره نوجوانی در مورد خطرات مواد مخدر صحبت کنند، خطر استفاده از دخانیات، الکل یا مواد مخدر دیگر کاهش می یابد.

در زیر نکاتی برای مقابله با مواد مخدر، الکل و دخانیات با نوجوان وجود دارد:

• به فرزند خود بیاموزید که مواد مخدر، دخانیات و الکل می توانند به بدن آن ها آسیب برساند.
• دوستان فرزندتان را بشناسید و به فرزندتان اجازه ندهید که، در مهمانی های مشکوک شرکت کنند.
• به فرزند خود بیاموزید که چگونه از موقعیت هایی که دیگران در حال نوشیدن، سیگار کشیدن یا استفاده از مواد مخدر باشند، دوری کرده و دوستانی را انتخاب کند که از این مواد استفاده نمی کنند.

خال کوبی و سوراخ کردن در نوجوانان

مد های دوره نوجوانی  با بقیه دوره ها متفاوتند. بیشتر مد های دوره نوجوانی بی ضرر هستند و در نهایت بدون آسیب دائمی بعد از مدتی از بین بروند متأسفانه، برخی از محبوب ترین موارد امروزی، خصوصاً خال کوبی و سوراخ کردن بدن می تواند دائمی باشد و می تواند بر سلامتی نوجوان شما تأثیر بگذارد.

پس در این موراد سعی کنید:

• صبر نکنید تا فرزند شما به سن نوجوانی برسد و بعد در مورد خال کوبی و سوراخ کردن صحبت کند. بسیاری از نوجوانان در سنین پایین تر مدل های خالکوبی را انتخاب می کنند.
• برای نوجوان خود توضیح دهید چگونه سوراخ کردن یا خال کوبی های متعدد ممکن است روی حرفه یا روابط آینده وی تأثیر بگذارد.
• توضیح دهید که برداشتن خال کوبی بسیار گران است و می تواند بسیار دردناک باشد. در بعضی موارد، برداشتن خال کوبی ممکن است باعث تغییر رنگ دائمی پوست شود.
• خطرات احتمالی خال کوبی و سوراخ شدن، مانند عفونت یا واکنش های آلرژیک را توضیح دهید. اگر خال کوبی یا سوراخ کردن در شرایط غیر استریل انجام شود، خطر عفونت افزایش می یابد.

افسردگی و خودکشی در نوجوانان

معمول است که گاهی اوقات نوجوانان احساس ناراحتی کنند. اما، هنگامی که ناراحتی بیش از دو هفته طول بکشد و نوجوان علائم دیگری را بروز دهد، ممکن است او دچار افسردگی شده باشد. دلایل زیادی وجود دارد که باعث نارضایتی نوجوانان می شود. محیط های پر استرس می توانند منجر به افسردگی شوند. نوجوانان می توانند احساس بی ارزشی و عدم کفایت نسبت به عملکرد کودک در مدرسه، تعامل اجتماعی، گرایش جنسی یا زندگی خانوادگی را داشته باشند.

مهمترین علائم افسردگی در نوجوانان عبارتند از:

• اختلال در خواب
• دور شدن از جمع دوستان
• غم، اضطراب یا احساس ناامیدی
• از دست دادن اشتها یا پرخوری اجباری
• رفتار عصیان آور، افت ناگهانی نمرات یا فرار از مدرسه
• استفاده از الکل یا مواد مخدر و فعالیت های تبلیغاتی جنسی
• شکایت از درد از جمله سردرد، دل درد، کمر درد و یا خستگی

افسردگی یک مشکل جدی است، اما قابل درمان است. اگر گمان می کنید نوجوان شما افسرده است، به دنبال درمان و کمک به آن ها باشید.

خودکشی یک مشکل جدی در بین نوجوانان است. خودکشی دومین علت اصلی مرگ و میر در بین جوانان و بزرگسالان در ایالات متحده است.

علائم هشدار دهنده از خودکشی عبارتند از:

• تهدید به کشتن خود
• ابراز نا امیدی در مورد آینده
• آماده شدن برای مرگ، نوشتن نامه های خداحافظی

اگر نوجوان شما هر یک از این رفتارها را نشان می دهد، باید سریعاً از یک مشاور کمک بگیرید.

میزان خواب مورد نیاز

براساس بنیاد ملی خواب:

• نوجوانان بین ۸.۵ تا ۹.۵ ساعت خواب نیاز دارند.
• کودکان ۵ تا ۱۲ ساله بین ۱۰ تا ۱۱ ساعت نیاز دارند.
• بزرگسالان هر شب بین ۷ تا ۹ ساعت خواب نیاز دارند.

منبع: Mayoclinic.org

ترجمه و انتشار اولیه: Pezeshket.com